Zelf Houtsnijden

Voor diegene die graag zelf wil houtsnijden staan hieronder een aantal praktische tips en adressen waar je mee kunt beginnen. Houtsnijden is een kwestie van willen, doen en oefenen. Zoals natuurlijk met de meeste dingen. Veel succes en schroom niet contact op te nemen bij vragen. Ik verkoop ook kloppers (rond gedraaide hamers), wilt u iets bestellen; klik dan hier
Voor kinderen of kleine handen kan ik ook een hamer op maat draaien.

Algemene tips

Gereedschap  

Houtsoorten

Houtsnijden voor kinderen

Handige adressen

Om te beginnen moet je natuurlijk wat gereedschap hebben, gutsen, een hamer en slijpstenen (wetstenen). Maar vooral moet je iets willen maken.

Je kunt bijvoorbeeld beginnen met een plat werkstuk, bijvoorbeeld een eenvoudige bloem uitsnijden. Plat werk is altijd makkelijker dan 3 dimentionaal werk als een beeldje.

Het beste kun je het werkstuk, een plankje bijvoorbeeld, klemmen op een tafel met klemmen. Je kunt ook als het niet te groot is, het op een stuk plaatmateriaal plakken met houtlijm met een vel papier ertussen. Dat even een nacht aanklemmen en dan de volgende dag kun je er behoorlijk op snijden. Dan heb je meer ruimte voor het klemmen, je hoeft de klemmen niet op het werkstuk te zetten maar op het plaatmateriaal.  Je kunt zo wel een stuk ter grootte van A4 en 2 of 3 cm dik lijmen en snijden. Als je klaar bent tik je het er voorzichtig weer af, vanaf de zijkant met een platte grote beitel. Het papier splijt dan in 2-en. Het papier kun je er eenvoudig weer afhalen door het een beetje nat te maken en het eraf te schrapen.

Als je een werkstuk in de hand gaat snijden moet je erg voorzichtig zijn met gereedschap. Vooral als je dingen niet kunt klemmen schiet je snel met gereedschap in je hand. Ik raad aan het hout vast te schroeven of te klemmen.

Wat ik zelf als kind altijd erg leuk heb gevonden en ook later vlak voor ik ging houtsnijden, is inspiratie van exposities of musea met houtsnijwerk. In kerken is vaak veel snijwerk. In het religieus museum in Uden is nu heel veel snijwerk, ook omdat ze veel beelden te leen hebben van het rijksmuseum in amsterdam dat nu dicht is. Daar zijn nu veel beelden uit allerlei tijden. Kijk goed naar de beelden, hoe zouden ze het gedaan hebben, zie je nog de 'slag van de beitel', gewoon kijken, dan leer je vanzelf meer.

In oktober is de expo Vormgevers in hout in Fort vechten bij Bunnik, www.vormgeversinhout.nl. Dat is inspirerende expositie, veel leuke mensen, leuk werk, van snijwerk, draaiwerk en meubelen.

Geef niet op! Houtsnijden is erg leuk, maar net als met gitaarspelen, schilderen, alles, gewoon oefenen en niet te hoge doelen zetten voor het begin.

Kijkt ook eens naar een boek over houtsnijden in de bibliotheek, daar hebben ze vaak wel een aardig boek. Daarin staan voorbeelden hoe je kunt beginnen en hoe het gereedschap scherp te krijgen en te gebruiken.  

Gereedschap
Snijwerk is het makkelijkst te doen met een hamer, dat vind ik dan, er zijn er ook bij die zweren bij 'steken', dat is dan meer uit de hand snijden. Voor een kind is dat in ieder geval gevaarlijker, want dan is er altijd 1 hand die niet iets doet en dus in gestoken kan worden. Voor mij is dat net zo, niet alleen voor kinderen. Met een hamer heb je meer controle, je zult nooit verder uitschieten dan de kracht dat je op de guts slaat. Koop dan een niet te grote hamer; een hamer is afgesteld op jouw kracht en grootte van het werkstuk. Ik heb zelf wel met een te grote hamer gewerkt en dan krijg je snel last van je schouders, het is dan gewoon te zwaar. Dus neem bijvoorbeeld een hamer van 7 cm doorsnede. Houtsnij hamers zijn ronde gedraaide hamers; een 'klopper'. Deze zijn rond omdat je die dan heel los in je hand kunt houden en je niet hoeft op te letten of de kop naar voren gedraaid is. Hij staat gewoon altijd goed. 

Na het bewerken met de hamer kun je het snijwerk nabewerken met alleen de guts in de hand, zo wordt het snijwerk gladder, snijwerk wat met een hamer is gedaan herken je altijd aan de vele hapjes die ontstaan op de plek waar je opnieuw op de hamer sloeg. Je hoeft nog maar een klein laagje af te nemen uit de hand om het glad te steken.

Je kunt ook proberen met een chipwood mesje te werken, dit zijn kleine scherpe mesjes, beetje vergelijken vorm met een aardappelschilmesje maar dan wat kleiner en krommer. Je hebt er verschillende van. Deze kun je ook bij Baptist goed kopen. Hier zijn ook weer meer geeigende boekjes voor en een bepaalde stijl snijwerk hoort hierbij.

Gutsen
Gutsen zijn ingedeeld in nummers, 1 is recht, 11 is half rond. Daarnaast is er dan nog de breedte, dus in elke kromming zijn alle breedtes ook te krijgen, zo heb je bijvoorbeeld een 7 / 5, die is dan flauw rond en 5 mm breed. In een startset is in ieder geval een burijn handig (een V-guts), en een 11 (half rond) van zo'n 6 mm tot 11 mm breed, en bijvoorbeeld een 3 van 20 mm en een 5 en 7 van ong. 20 mm. Het ligt er ook helemaal aan wat je wilt gaan maken, als je groot gaat werken zijn natuurlijk grotere gutsen logisch en bij een klein werkstukje koop je dezelfde rondingen in een kleinere breedte.
Er zijn verschillende merken te koop, ik heb goede ervaring met Kirschen en Pfeil. Op internet zijn ze op verschillende plekken te koop, kijk onderaan even bij de adressen. Laat je adviseren door de mensen in de winkel, er zijn vaak ook beginners setjes, maar laat je hierdoor niet teveel leiden, een paar gutsen, een hamer en slijpstenen is het belangrijkste.

Neem schuurpapier van korrel 100, 120, 150 en 180 om het werkstuk af te werken. Bij Eikenhout of bij Essen is het niet eens echt nodig om veel te schuren, dit is meestal al mooi als je het met een goede scherpe guts nauwkeurig hebt afgewerkt. Bij Lindehout vind ik het zelf vaak wel nodig, maar dat is ook smaakafhankelijk. Voor wie niet van schuren houdt, kan zo lang hij wil doorgaan met snijden, totdat het er mooi rond en/of scherp uitziet. Wie graag snel klaar is, pakt snel zijn grove schuurpapier en 'beeldhouwt' nog wat met zijn schuurpapier! Zelf heb ik geleerd dat je het snijwerk zo 'helder' mogelijk moet proberen te snijden, zodat veel schuurwerk niet nodig is en het snijwerk een strak uiterlijk krijgt. Kritisch zijn op de lijnen die je hebt aangebracht is dan belangrijk, snij langs de lijnen en haal alles weg, laat niet teveel staan wat dan nog weggeschuurd moet worden.
 
Voor de wetstenen is het belangrijk een wetsteen te hebben die een ronde kant heeft, misschien zelfs taps toelopend zodat je alle rondingen hiermee ook aan de binnenkant van de guts kunt wetten, en een wetsteen met een V-vormige kant, een vouw waarmee je de binnenkant van V-vormige gutsen kunt wetten. Daarnaast is een Belgisch Brok handig, een fijne wetsteen uit natuursteen. Een grovere wetsteen, vanaf Korrel 800 kun je gebruiken als vervanging voor een slijpmachine. Een belgisch brok is ongeveer korrel 8000, ik heb zelf een mooie wetsteen van natuursteen, die zou ongeveer korrel 4000 zijn, hij is zeer fijn om de gutsen mee te slijpen en heeft een ronde en V-vormige rand.

Een slijpmachine is handig voor als er een echte hap uit de guts is en je dus tot daar aan toe de guts moet slijpen. Op een wetsteen duurt dat lang, maar het kan wel, als je gewoon een grove steen neemt (K800) en dan de guts er haaks overheen haalt krijg je een mooie recht kant. Daarna kun je hem weer in de juiste hoek wetten. Hiervoor zijn boeken ook een uitkomst om te kijken hoe dit moet.

Houtsoorten
Als houtsoort is Lindehout een prima houtsoort om mee te beginnen, het is zacht en meestal niet warrig of vreemd van draad. Het wordt al eeuwen gebruikt voor houtsnijwerk. Het heeft weinig tekening is is glad af te werken.

Hout is voor de hobbyist te koop bij sutacelot, een goede leverancier voor hout en snijgereedschap of de fijnhouthandel Arnhem, hier is een speciale 'hobby-zolder' voor de houtsnijder en houtdraaier, waar geschaafde kleine stukken hout te koop zijn.

Eikenhout is ook erg fijn om in te snijden maar een stuk harder. Het voordeel van Eiken is wel dat het meteen een mooie uitstraling heeft na het snijden, en dat het niet meer geschuurd hoeft te worden, zoals Linde wel. Neem dan wel een fijndradig stukje Eiken met niet teveel noesten en kronkels.

Trek verder niet teveel aan van de traditionele houtsnijwerk houtsoorten, probeer in elke houtsoort te snijden en u zult merken dat er verschillende voor en nadelen aan elke houtsoort zijn. Zacht hout is bijvoorbeeld niet altijd een voordeel; ik heb veel gesneden in Atlas ceder wat erg zacht is. De gutsen moeten dan erg scherp zijn, anders trek je het hout mee net als wanneer je de kaas van zachte kaas soms meetrekt met een botte kaasschaaf. Bij naaldhout is het bovendien zo dat het 'laathout' (in de zomer/herfst gegroeid) veel dichter en harder kan zijn dan het zachte 'vroeghout' (uit de lente). Zo kun je uitschieten als je kracht zet op het laathout en doorschieten en het zachte vroeghout.

Fruithout is erg geschikt om in te snijden, het is fijn en dicht van structuur, zoals Appel- of Perenhout. Wel is het erg hard. Esdoorn is glad en heeft weinig tekening, niet te hard en snijd daarom gemakkelijk. Essen heeft meer dezelfde kenmerken als Eiken en snijd erg fijn.

Nadat je de scherpe kantjes van het Eiken hebt afgeschuurd kun je het nog oppoetsen met een harde borstel (zoals een borstel om de badkamer te schrobben), het gaat dan heerlijk glanzen en de poriën gaan weer open en is klaar om afgewerkt te worden met was.

 

terug naar boven

www.baptist.nl

www.sutacelot.nl

www.houtbeitels.nl

fijnhouthandel Arnhem

www.beeldhouwwinkel.nl

terug naar boven